 |
चित्रातील बुद्धिबळाच्या पटाकडे पाहिल्यावर बहुतेकांच्या मनात चित्रात दाखवलेल्या माणसाप्रमाणेच 'हा काळी मोहरी असलेला येडाय काय?' असा भाव प्रथमदर्शनी उमटेल. आपला वजीर नि हत्ती दोघेही खुशाल पांढर्‍याच्या प्याद्यांसमोर नि वजीराच्या पट्ट्यात आणून काय आत्महत्या करायची आहे का असा समज होईल.
पण गंमत पहा. हा डाव काळ्याचाच आहे! कसा ते बघा.
१. आता काळ्याची खेळी असेल तर वजिराने एच-२ प्यादे मारले की डाव संपतो.२. पांढर्‍याची खेळी असेल तर त्याला प्रथम १ मधे उल्लेख केलेल्या तीनही शक्यता बंद कराव्या लागतील. बारकाईने पाहता निव्वळ एफ-३ वर हल्ला करून भागत नाही. मूळ धोकादायक असलेल्या वजीर वा हत्तीला ठारच मारावे लागते.
३. काळ्याचा हत्ती ठार मारण्याचा एकमेव मार्ग म्हणजे जी-२ प्याद्याने मारणे, पण ते काळ्या वजीराने ब्लॉक केले आहे. तेव्हा हे शक्य नाही.
४. वजीर ठार मारायला तीन पर्याय आहेत.
अ. एफ-२ (हत्तीपुढच्या प्याद्याने) ठार मारणे. पण इथे काळ्याला एक सोपी खेळी आहे घोडा ई-२ ->शह. पुन्हा राजाला फक्त एच-१ हीच जागा शिल्लक आहे. (एफ-२ रिकामी झाली असली तरी तिथे एफ-८ मधील काळ्या हत्तीचा जोर आहे.) तो तिकडे सरकला की काळ्याचा ई-८ मधील हत्ती पांढर्‍याच्या ई-१ हत्तीचा बळी घेऊन बॅक-रँक* मात देतो. (*राजा शेवटच्या पट्टीत तीन प्याद्याआड अडकून पडला आहे. काळ्याचा हत्ती वा वजिरासारखा सरळ हल्ला करणारा मोहरा तिथे येऊन शह देतो. पांढर्‍याला मध्ये घालण्यास उपलब्ध मोहरा नसल्याने मात होते.)
ब. एच-२ प्याद्याने वजीर मारणे. हा तर सरळ सरळ आत्मघात आहे. कारण आता एच-२ मधल्या काळ्या हत्तीला एच पट्टी आंदण दिल्याने अ. पर्यायातील घोड्याची खेळी सरळ मातच देते.
क. वजीराने ठार मारणे.
इंटरनेट कृपेने शोधाशोध करता हा डाव १९१२ मध्ये खेळला गेला असे दिसते. काळा वजीर थेट पांढर्‍या वजीराच्या आणि दोन प्याद्यांच्या समोर आणून ठेवणारी मार्शलने केलेली अखेरची खेळी पुढे ’सुवर्णवर्षाव खेळी’ म्हणून ओळखली गेली. या खेळीनंतर काही प्रेक्षकांनी सोन्याची नाणी उधळली अशी दंतकथा सांगण्यात येते. पण खुद्द मार्शलच्या पत्नीने मात्र एक पेनी (सर्वात लहान नाणे) देखील उडवले गेले नसल्याचे सांगितले. पण डच जर्नालिस्ट, लेखक आणि बुद्धिबळ खेळाडू असलेल्या टिम क्रोबेने या खेळीला जगातील पहिल्या तीन बुद्धिमान खेळ्यांमध्ये स्थान दिले आहे.
या सार्‍या शक्यता पाहून पांढर्‍या मोहर्‍यांनी खेळणार्‍या लेविट्स्कीने राजीनामा दिला.
---
ज्यांना शक्यतांचा विचार करायला आवडतो, त्याआधारे भविष्याचा वेध घ्यायला नि त्यावर नियंत्रण राखायला आवडते त्यांच्यासाठी बुद्धिबळ हा खेळ खूप काही शिकवू शकतो. शक्यतांकडे पाहण्याची चिकाटी असली की वरकरणी इतरांना हरता दिसणारा डावही जिंकता येतो.
ज्यांना मोहर्‍यांचे काळे नि पांढरे रंगच फक्त दिसतात आणि ज्यांच्यात 'भविष्य हे नियत आहे किंवा इतर कुणाच्या हाती आहे' असे समजण्याची शरणागत वृत्ती असते ते खरे दुर्दैवी. त्यांनी आपला पेशन्सचा डाव मांडावा. पत्ते येतील तशी रांग लागेल. चारही रांगा पुर्‍या करता आल्या नाहीत तर बॅड'लक’ म्हणून पत्ते गोळा करायला मोकळे.
-oOo-
कोणत्याही टिप्पण्‍या नाहीत:
टिप्पणी पोस्ट करा