वेदांग दहा वर्षांचा आहे...

• 
  
  

  वेदांग दहा वर्षांचा आहे... वेदांगचे आईवडील संगणकक्षेत्रात काम करतात. दोघांचे उत्पन्न छाऽन आहे. एका उच्चभ्रू सोसायटीमध्ये त्यांचा दीड हजार स्क्वेअर फुटाचा फ्लॅट आहे. सोसायटीमध्ये लॉन आहे, क्लब हाऊस आहे. सोसायटीच्या दाराशी येणार्‍या जाणार्‍याकडे संशयाने पाहणारा दाराशी दरवान... चुकलो सिक्युरिटी मॅनेजर आहे. सोसायटीमध्ये राहणार्‍यांच्या घरी निरोप देता यावा म्हणून त्या सिक्युरिटी मॅनेजरच्या तीन-बाय-तीनच्या ’केबिन’मध्ये इंटरकॉम आहे. त्यावरुन कोणत्याही फ्लॅटमधून दुसर्‍या फ्लॅटमध्ये बोलणे शक्य असले तरी तसा वापर कुणी करत नाही. प्रत्येकाकडे मोबाईल आहे. वेदांगच्या आईबाबांकडे आयफोन आहे. त्याचे नवे व्हर्शन जूनमध्ये येणार आहे. ’ही बातमी शेअर करताना ’फीलींग एक्सायटेड’ असे स्टेटस वेदांगच्या बाबांनी... चुकलो डॅडनी टाकले आहे. वेदांगची मम्मी अजूनही … पुढे वाचा »

‘आठवडी बाजारा’ची मुशाफिरी

• 
  
  

  ( राज कुलकर्णी यांच्या ’आठवडी बाजार आणि समाजजीवन’ या पुस्तकासाठी लिहिलेली प्रस्तावना ) आपल्या देशातील शिक्षणक्रमातील इतिहासाच्या अभ्यासामध्ये प्रामुख्याने राजकीय आणि प्राचीन इतिहासावर भर असतो. जगण्याशी निगडित असणाऱ्या जड वस्तूच्या, आयुधांच्या आणि माणसाच्या जीवनशैलीचा जो अतूट संबंध असतो, त्याकडे मात्र दुर्लक्ष होताना दिसते. याचे कारण ऐतिहासिक दस्तऐवजांमध्ये त्या त्या काळचे शासनकर्ते, राज्ये, साम्राज्ये आदींचा सनावळीसह काटेकोर उल्लेख असला, आणि त्याच्या अनुषंगाने सांस्कृतिक इतिहासाची काही पानेही जोडलेली असली, तरी त्या काळी प्रचलित असणाऱ्या वस्तू आणि मनोरंजनादि पैलूंचा वेध घेणाऱ्या जड वस्तूच्या इतिहासाची, विकासाची प्रामुख्याने उपेक्षाच दिसते. क्वचित कुठे असली, तरी विद्यार्थीच काय अभ्यासकांपैकी बहुसंख्य व्यक्तीदेखील त्यांना फार महत्त्व देताना… पुढे वाचा »

केला तुका झाला माका

• 
  
  

  छायाचित्र: Laurent Hamels https://www.dreamstime.com/ येथून साभार. समोर एक दगड आहे आणि तुमच्याकडे पाण्याचा लोटा आहे. दगडावर नेमाने पाण्याची धार धरुन त्याला पाघळवण्याचा, मऊ करण्याचा प्रयत्न तुम्ही करता. परिणामी... ...आसपासची बहुसंख्या तुमच्या कृतीला भक्ती समजून त्या दगडाला देवत्व देऊन त्याची पूजा करु लागते. पाण्याने दगडाला मऊपणा येत नाही, फारतर छिद्र पडू शकते. आणि ते छिद्र पाडायचे तर त्या कृतीलाही अनेक वर्षांचे सातत्य हवे हे तुम्हाला समजत नाही, आणि दगडाला देवत्व देण्यास उतावीळ असलेली आलस्यबुद्धी बहुसंख्या तुमच्या आसपास आहे हे तुम्ही समजून घेतलेले नसते. विज्ञान आणि समाजशास्त्र या दोनही विषयांत तुम्ही एकाच वेळी नापास झालेले असता! -oOo- पुढे वाचा »

Being Anti-social

• 
  
  

  A: While we are talking for last half an hour, you peeked in to your mobile at least six to seven times, even though there was no call, no notification sound... Why? B: Someone may have posted something new. on FB, Insta or some WA group that I have muted for notification. I want to be up-to-date with the latest information. A: Why? B: If not, I will feel left out when in a group people start talking about that particular point. A: Why? B: Why...? I may not be able to participate in the discusssion. A: So? B: It will project me as an outdated moron. A: Outdated or out of place... moron or otherwise. B: umm... Out of place maybe. A: And why is that bad, considering the comp… पुढे वाचा »

देशासमोरील समस्या सोडवण्यासाठी मॉडेल्स

• 
  
  

  ’देशासमोरील समस्या, अडचणी सोडवण्यासाठी अल्गोरिदम अथवा मॉडेल सुचवा’ असा दहा मार्काचा प्रश्न ’बी.ए. इन लोकप्रतिनिधीशाही’ या भावी लोकप्रतिनिधींसाठी सुरु केलेल्या अभ्यासक्रमाच्या परीक्षेत विचारला होता. त्यात मिळालेली उत्तरे: topuniversities.com येथून साभार. १. ’ठंडा करके खाओ’ अर्थात काँग्रेस मॉडेल: एक आयोग अथवा कमिटी नेमा, त्याचा अहवाल कधीकाळी आलाच तर एक सर्वपक्षीय समिती नेमून तिच्याकडे सोपवून द्या. काही वर्षे डोक्याला ताप नाही. तोवर समस्या नाहीशी होऊन जाईल. २. ’लोहा लोहेको काटता है’ अर्थात भाजप मॉडेल ताबडतोब त्याहून मोठी अडचण निर्माण करा. लोक जुनी विसरुन नवीशी संघर्ष करु लागतील. ३. ’ब्लेम इट ऑन रिओ’ अर्थात पुरोगामी मॉडेल हे सारं ईवीएममुळे आणि धनदांडग्यांच्या स्वार्थामुळे… पुढे वाचा »

NRC आणि CAAचे आर्थिक गणित

• 
  
  

  NRC: National Register of Citizens. CAA or CAB: Citizens Amendment Act/Bill. NPR: National Peoples Register. --- धार्मिक असोत, राष्ट्रवादी असोत, समाजवादी असोत, कम्युनिस्ट असोत की 'आप’सारखे नवे लोक असोत. यातील सार्‍यांशी बोलताना माझा भर अंमलबजावणीबाबतच्या प्रश्नांवर असतो . त्यामुळे तात्त्विक पातळीवर त्यांचे तत्त्वज्ञान ’जग्गात भारी आहे’ हे गृहित धरुन चालायची माझी तयारी असते. प्रश्न असतात या तत्त्वांना अनुसरणारी तुमची व्यवस्था माझ्यासारख्या त्यातला नागरिकाला काय देते, काय बंधने घालते आणि काय हिरावून घेते याबाबत. जुन्या व्यवस्थेच्या तुलनेत नव्या व्यवस्थेमध्ये मला - म्हणजे एखाद्या नागरिकाला व्यक्तिश: कोणती अधिकची बंधने स्वीकारावी लागणार आहेत? त्या बदल्यात ही नवी व्यवस्था मला व्यक्तिश: आणि एकुणात समाजाला काय अधिकचे देऊ करणार आहे?त… पुढे वाचा »

कुण्या देशीचा लेखक

• 
  
  

  clipart.world येथून साभार. जुलमी राजाने पाचपंचवीस नागरिकांना बडवून काढले तेव्हा कुण्या देशीच्या लेखकाने त्रिखंडी ऐतिहासिक कादंबरीचा श्रीगणेशा केला ... कुण्या देशीच्या लेखकाचा पहिला खंड लिहून संपला तेव्हा राजाने हजारो नागरिकांची तुरुंगामध्ये रवानगी केली होती. कुण्या देशीच्या लेखकाने दुसर्‍या खंडानंतर हुश्श केले तेव्हा देशांतील बुद्धिमंतांचे शिरकाण पुरे झाले होते कुण्या देशीच्या लेखकाने तिसरा खंड पुरा केला तेव्हा राजाने शिक्षणसंस्था मोडून लष्करी संस्था उभ्या केल्या होत्या इतके झाल्यावर राजाने त्या कुण्या लेखकाचा गौरव केला लेखकाने राजाला ’त्रिखंडभूषण’ पदवीने गौरवत त्याचा परतावा दिला काही संघर्षरतांचे बळी पडले बरेच काही उध्वस्त झाले त्यातून राजाची सत्ता हट… पुढे वाचा »

गुड बाय डॉक्टर

• 
  
  

  नेहरु म्हणजे केवळ ’एडविना’ नव्हे सावरकर म्हणजे केवळ ’माफी’ नव्हे पाडगांवकर म्हणजे केवळ ’सलाम’ नव्हे लागू म्हणजे केवळ ’देवाला रिटायर करा’ नव्हे खरंतर या चौघांच्या आयुष्यातील या चार गोष्टी हे खरेतर त्यांच्या व्यक्तिमत्वाचे व्यवच्छेदक लक्षण नाहीत, उलट अपवाद अथवा प्रासंगिक मुद्दे आहेत. देशाच्या इतिहासातील नेहरुंच्या अजोड स्थानाऐवजी ज्यांना एडविना आठवते ते बिचारे नेहरुंच्या शिरापर्यंत पाहू शकत नाहीत इतके खुजे असतात. सावरकर म्हणजे माफी अथवा हिंदुत्ववादीच म्हणणारे त्यांचा द्वेष करायचा हे आधी ठरवून त्यानुसार पाहात असतात. पाडगांवकरांसारख्या अस्सल सौंदर्यवादी कवीची ओळख ’सलाम’ या कृत्रिमपणे रचलेल्या, तद्दन प्रचारकी कवितेने होते हे त्यांचे दुर्दैव. समांतर चित्रपटांपासून मेनस्ट्रीम चित्रपट, नाटक असा व्यापक पैस असणार्‍या लागूंवर स्तुतीवर… पुढे वाचा »